کرج چهارمین شهر پرجمعیت ایران است که قومیتهای گوناگونی را در خود جای داده است. ارتفاع کرج از سطح دریا ۱۲۹۷ متر و میانگین دمای سالانهی آن ۱۷ درجه سانتیگراد است. آثاری که از دورهی عهد باستان، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان در محدودهی کرج پیدا شده، نشان از تمدن قدیمی این منطقه دارد.
اغلب ما در سفر به شهرهای از کرج عبور میکنیم اما کمتر به این فکر میکنیم که سری به جاذبههای آن زده و این شهر را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کنیم. این شهر ایران کوچک است و مردمی با فرهنگها و قومیتهای مختلف در این شهر زندگی میکنند.این مقاله در دو بخش نگاهی دارد به جاذبههای گردشگری استان البرز. در بخش نخست جاذبههای طبیعی و تاریخی البرز را با هم مرور میکنیم.
جاده چالوس
جادهی کرج - چالوس یکی از زیباترین جادههای ایران و جهان است. منظرهی طبیعت زیبای البرز با وجود رودخانهی کرج، کوهها و درختان تنومند در هر فصل از سال جلوهگری میکند. جاده کرج- چالوس شهر کرج را به چالوس در استان مازندران وصل میکند. ابتدای این مسیر از شرق به تهران راه دارد و از غرب به طالقان.
این جادهی تماشایی که بهویژه در تعطیلات پرترافیک و پرطرفدار است، در سال ۱۳۱۲ در دورهی پهلوی اول ساخته و افتتاح شد. کارگران برای ساخت این جاده و کندن تونل در دل کوه با سختی فراوان روبرو بودند و برای هر کلنگ دستمزد خوبی میگرفتند. با ساخت سد کرج در سال ۱۳۴۰ و افتتاح چندین رستوران و واحد اقامتی، جاده چالوس رونق بیشتری گرفت و در مدت کوتاهی به یکی از مسیرهای جذاب گردشگری کشور تبدیل شد.
گمان نکنید جاده چالوس فقط منظرههای تماشایی دارد، خوشمزههای این مسیر هم کم نیستند. لبنیات محلی، قره قروت و عسل طبیعی از سوغاتیهای این راه هستند. گرسنه که شدید، گذشته از غذای رستورانهای لوکس و باغچهها، کجارو پیشنهاد میکند ردیف آشفروشیهای هیزمی نزدیک تونل کندوان را از دست ندهید.
سد امیرکبیر
سد امیرکبیر معروف به سد کرج، در کیلومتر ۲۵ جادهی کمنظیر چالوس و در محدودهی استان البرز واقع شده است. سد امیرکبیر نخستین سد چند منظوره کشور است. سد کرج از منابع اصلی تامین آب آشامیدنی پایتخت و منبع آبرسانی به زمینهای کشاورزی کرج بهشمار میرود. اینجا مرکز طبیعی پرورش ماهی قزلآلای رنگینکمان و قزلآلای خال قرمز است.
اگرچه قایقسواری و جتاسکی در دریاچهی سد ممنوع شده، هنوز از جاذبههای پررنگ گردشگری کرج است. محدودهی سد کرج همهی زیباییها را یکجا دارد؛ عظمت سد و آب درخشان رودخانه در یک طرف، آسمان خوشرنگ و بلندای کوه در دل جادهی زیبای چالوس در طرف دیگر. مسافران جاده چالوس معمولا کنار سد کرج توقف میکنند تا از تماشای زیبایی و ابهت آن لذت ببرند. بازار سلفی و عکاسی در اینجا داغ است.
حالا که تا سد کرج آمدهایم، بد نیست به آبشارهای زیبای این محدوده هم سری بزنیم.
آبشار خور کرج
آبشار خور در نزدیکی روستای خور، در فاصلهی ۱۷ کیلومتری جادهی کرج-چالوس قرار دارد. ارتفاع این آبشار ۵۰ متر است و از روستای خور، تقریبا ۲ کیلومتر فاصله دارد و با پیادهروی ۳۰ الی ۴۵ دقیقهای از میان درختان سیب ترش، گوجهسبز، زردآلو و گیلاس و منطقهای زیبا به این آبشار میرسید. در فصل سرد سال به علت سردی هوا آب آبشار یخ میزند و منظرهی بسیار زیبایی خلق میکند.
آبشار چاران
نزدیک سد امیرکبیر، ابتدای مسیر روستای خور، روستایی بهنام چاران واقع شده که آبشاری به همین نام دارد. ارتقاع آبشار ۱۰ متر است و از روستای چاران ۱ ساعت پیادهروی فاصله دارد.
آبشار هفت چشمه
در کیلومتر ۱۷ جادهی کرج - چالوس یکی از قشنگترین آبشارهای استان البرز بهنام هفت چشمه قرار گرفته است.
مسیر رسیدن به این آبشار ۷ متری در بعضیجاها از میان صخرهها میگذرد و بازدید از آن در فصل بارندگی پیشنهاد نمیشود.
آبشار نوجان
در کیلومتر ۱۵ جاده کرج - چالوس از مسیر اصلی جدا میشویم و از راه فرعی به روستای نوجان و آبشار نوجوان میرسیم. روستای نوجان از سمت دیگر به روستای آتشگاه و کرج راه دارد.
آبشار نشترود
آبشار ۱۱۰ متری نشترود که در روستایی به همین نام واقع شده، از بلندترین آبشارهای ایران است. نشترود در کیلومتر ۳۵ جاده کرج - چالوس قرار گرفته است.
آبشار کندر
آبشار تماشایی کندر در مسیر کرج - چالوس قرار دارد. ۸ کیومتر پس از بیلقان، کمی جلوتر از روستای پورکان، جادهی فرعی پیش روی ما است که پس از ۳/۵ کیلومتر به آبشار کندر میرسد.
آبشار سپهسالار (هفت خوان)
آبشار سپهسالار در کیلومتر ۴۵ جادهی کرج-چالوس قرار دارد. درهای که آبشار در آن واقع شده، مسیری صخرهای است که هرچه به آبشار نزدیک میشویم، دره هم تنگتر میشود.
پیست اسکی دیزین
دیزین، مهمترین پیست اسکی ایران است که در سال ۱۳۴۸ افتتاح شد. دیزین کیلومتر ۷۴ جادهی کرج - چالوس قرار دارد و با داشتن شرایط استاندارد، یکی از پیستهای اسکی معتبر خاورمیانه است. در این پیست امکان برگزاری مسابقههای رسمی و بینالمللی وجود دارد. دیزین در فصل سرما برای اسکی روی برف و در تابستان برای اسکی روی چمن عالی است.
دیزین علاوه بر اسکی، برای دوچرخهسواری کوهستانی، تیراندازی با کمان و کایتسواری هم گزینهی خوبی است. هتل جهانگردی دیزین برای اقامت اسکیبازها و گردشگران در نظر گرفته شده است.
حمام بیلقان
بیلقان یکی از محلات کرج است که در شمال شرقی این شهر و درهای معتدل و خشک قرار دارد. رودخانهی کرج از میان این محله عبور میکند. حمام قدیمی بیلقان از ۳ برآمدگی مخروطیشکل تشکیل شده که در یک میدانگاه قرار دارند. بالای هر یک از این برآمدگیهای مخروطی، سوراخ نورگیری وجود دارد که روی آنها را با تورهای سیمی پوشاندهاند. هنگام ورود، پس از عبور از ۱۰ پله و یک پیچ، وارد رختکن میشوید. سقف رختکن و گرمخانه گنبدی شکل است.
حمام مصباح
حمام مصباح در یکی از محلههای قدیمی کرج به همین نام قرار دارد و قدمت آن به دوران قاجار میسد. برای ورود به این حمام باید ۱۵ پله (حدود ۳ متر) پایین بروید. طاقهای گنبدی و تودرتو و دریچههای دایرهای شکل از ویژگیهای برجستهی معماری این بنا است.
قلعه صمصام
قلعهی صمصام در ورودی شهر کنار رودخانهی کرج ساخته شده و جادهی کرج-چالوس در ضلع شرقی آن قرار دارد. مساحت این قلعه ۱۱۲۲ متر مربع است و شامل یک حیاط مرکزی، تعدادی اتاق مخروبه که به مرور زمان به طور الحاقی ایجاد شده و چهار برج میشود. این قلعه از سنگ، آجر، ملاط و ساروج ساخته شده و در معماری آن از طرحهای جلگهای استفاده شده که معمولا چهارگوش است و برجهای مدور در گوشههای آن قرار دارد که از نظر نظامی و دفاعی اهمیت زیادی داشتند.
غار یخمراد
در فاصلهی ۲ ساعت پیادهروی تا روستای گچسر در جاده کرج - چالوس، غار یخمراد قرار گرفته که بهترین زمان بازدید از آن اسفند و فروردین است. در این زمان قندیلهای یخی جلوهی زیباتری به غار سرد یخمراد میبخشند.
در این محدوده نگران اقامت نباشید. هتل پارسیان گچسر واقع در کیلومتر ۶۵ جاده کرج - چالوس انتخاب مناسبی برای استراحت و صرف غذا است.
آق تپه
آق تپه در مهرشهر کرج قرار دارد. این محل تپهای باستانی است که باستانشناسان قدمت آن را به هزارهی سوم و چهارم پیش از میلاد نسبت میدهند. در این تپه سفالینههایی به دست آمده است که نشان میدهد این منطقه چهار دورهی تمدنی مختلف را به خود دیده است.
باغ لاله گچسر
در کیلومتر ۵۲ جاده کرج - چالوس و در منطقهی گچسر، روستای گرماب قرار گرفته که حدود اردیبهشت ماه هر سال، درِ باغ لالهاش را بهروی مردم باز میکند.
در اینجا حدود ۳۰ واریته گل لاله میروید که زیبایی نفسگیر آن خیلیها را به جشنواره لاله میکشاند. باغ لاله گچسر تنها جاذبهی گردشگری این منطقه نیست. چشمه ولد در دو کیلومتری هتل گچسر آب معدنی دارد و برای درمان بیماریهای تنفسی و روماتیسم توصیه میشود.
روستای برغان
روستای زیبای برغان یکی از مکانهای جذاب گردشگری استان البرز است که کجارو پیشنهاد میکند فرصت دیدنش را از دست ندهید.
از اتوبان تهران - قزوین و از مسیر کردان، به برغان - که محلیها برغون تلفظ میکنند - میرسید. اگر از کرج راهی برغان میشوید، از محلهی باغستان به جادهی آتشگاه و سپس جادهی برغان بروید. برغان بسیار سرسبز و تماشایی است.
بازار برغان در گذشته مرکز معاملههای کشاورزی بوده و اکنون هم پررونق است. از برغان دستخالی برنگردید. عسل، گوجه و آلوی برغانی، لبنیات محلی، گردو، توت و نان محلی برغان از خریدهای هیجانانگیز سفرتان خواهد بود.
روستای آتشگاه
آتشگاه کرج قدمتی به اندازهی دورهی ساسانی و اشکانی دارد. این روستا جایگاه زندگی زرتشتیان بوده و آشتکده یا آتشکوه نامیده میشد. راه دسترسی به آتشگاه کرج، از جادهی کرج - چالوس و نیز از شمال گوهردشت کرج است. آتشگاه یکی از گردشگاههای اهالی بهویژه در تعطیلات است. آب و هوای عالی، منظرهی کوهستانی تماشایی و درختان میوه برای یک مکان گردشگری کاملا کافی است. وجود رستورانهای فراوان با پایان فصل سرما خیلیها را به آتشگاه میکشاند.
روستای شهرستانک
روستای شهرستانک یکی دیگر از روستاهای تاریخی کرج است که در شمال کوه توچال قرار دارد. ناصرالدین شاه در این روستا کاخ ویژهای داشت که آن را کاخ شهرستانک مینامند. جادهی ناصری راهی بود که در گذشته ری را به مازندران وصل میکرد و در دوران حکومت قاجار گسترش یافته است و از این روستا عبور میکند. با توجه به آثار تاریخی موجود، قدمت این روستا را به قرن ششم هجری قمری نسبت میدهند. از دیگر دیدنیهای این روستا میتوان به قلعهی دزدبند (قلعه دختر) و تپه شنستون (شن ستون) اشاره کرد.
روستای واریان
روستای واریان یکی دیگر از روستاهای مسیر کرج-چالوس است که مردم آن به زبان تاتی صحبت میکنند. بعد از پیریزی سد امیرکبیر، تنها راه ارتباطی به این روستا، عبور از سد کرج با قایق است. به عبارت دیگر برای ورود به این روستا هیچ راه زمینی دیگر وجود ندارد! این روستا به همراه دو روستای دیگر به نامهای زرکان و کوشکبالا، ابتدا در جایی قرار داشت که هماکنون سد امیرکبیر قرار دارد. در پی ساخت این سد، مردم این روستاها به مناطق بالاتر کوچ داده شدند.
روستای کلوان
روستای کلوان میان دو کوه «ناز» و «کهار» و باغهای گیلاس و سیب و رودخانهی پرآب قرار دارد و طبیعت بسیار زیبایی دارد. در فصل بهار شکوفههای گیلاس و درختان دیگر بهشتی از این روستا میسازد که هر گردشگری را عاشق خود میکند. کوهنوردان نیز برای بالا رفتن از ارتفاعات ناز و کهار به این روستا می آیند. مردمی از اقوام تاتزبان در این روستا زندگی میکنند و اکثرا کشاورز و دامدار هستند. ۲ استخر پرورش ماهی کوچک هم در این روستا وجود دارد.
طالقان
در حدود کیومتر ۵۰ اتوبان کرج - قزوین، تابلوی خروجی طالقان را میبینید. در طالقان جذابیت طبیعت چشمگیر است، از کوه و دشت تا دریاچه و رودخانه، همه جا زیبا است.
طالقان برای کوهنوردی و دوچرخهسواری مقصدی عالی است. ولی اگر آنقدرها هم ورزشکار نیستید، نگران نباشید. پیادهروی در دشت و کنار رودخانه زیر آسمان آبی طالقان و تماشای سد طالقان خاطرهای تکرارنشدنی است.
برای گشت و گذار، بهار یا بهتر از آن تابستان را انتخاب کنید که زمستانهای سردی دارد. در طالقان چندین روستای چشمنواز و آرام، چشمههای آب گرم و چند آبشار وجود دارد. در راه برگشت میتوانید عسل طبیعی و لبنیات محلی سوغات بخرید.
کردان
در ابتدای اتوبان کرج - قزوین تابلوی خروجی کُردان را میبینیم. این روستای قدیمی که ویلاهای زیبایی را هم در دل خود جای داده، بسیار خوش آب و هوا است و افراد بسیاری برای گذراندن تعطیلات میان طبیعت کوهستانی، راهی کردان میشوند.
پل شاه عباسی
پل تاریخی کرج که به نامهای پل شاه عباسی یا سلیمانیه هم نامیده میشود، در سال ۱۳۷۹ به نام پل دختر در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. پل دختر کرج در دوره صفوی بر باقیماندهی پلی قدیمی از دورهی سلجوقی که محل پیوند ری و قزوین بوده، ساخته و بازسازی شده است. قلعه یا ساختمان تاریخی صمصام هم از دورهی سلجوقی به جا مانده که نزدیک پل سلیمانیه است.
کاخ مروارید کرج
کاخ مروارید که به کاخ شمس معروف است، در مهرشهر کرج قرار دارد. این کاخ بهدست وسلی پیترز و بنیاد فرانک لوید رایت طراحی و ساخته شد که در زمان خود یک میلیون دلار هزینه داشت.
کاخ مروارید که از زمان پهلوی اول بر جا مانده، در سال ۱۳۴۷ برای اقامت شمس پهلوی ساخته شد.
طرح کاخ مروارید بهشکل سفرهماهی است که صدفی را در بر دارد. همهی فضاها در زیر سقفی به شکل حلزون طراحی شدهاند. امکان بازدید عمومی از کاخ شمس وجود دارد. از بازدید این بنای زیبا و معماری چشمگیر آن پشیمان نخواهید شد.
کاخ سلیمانیه
کاخ سلیمانیه که اکنون در محوطهی دانشکده کشاورزی کرج قرار گرفته، از آثار ملی ایران و به جا مانده از دورهی فتحعلی شاه قاجار است. ساختمان کاخ آجری است و تزییات ویژهای در آن نمیبینیم. بنای کاخ روی پیلوت واقع شده که در زمان خودش نوآوری جالبی بوده است.
در تالار کاخ سلیمانیه دو نقاشی اثر عبداله خان نقاشباشی روی دیوارها بهچشم میخورد. یکی از این دو، تصویر آقا محمد خان و نقاشی دیگر از فتحعلیشاه و اطرافیانش است.
کاروانسرای شاه عباسی
یکی دیگر از مکانهای دیدنی و تاریخی کرج، کاروانسرای شاه عباسی است که در جنوب شرقی میدان توحید قرار دارد.
این بنا در دورهی شاه سلیمان صفوی ساخته شده و در سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. این کاروانسرا از ارزشمندترین بناهای دورهی صفویان است که در شاهراه ابریشم قرار گرفته بود.
در آن دوران کاروانسرای شاه عباسی کرج به عنوان مکان استراحت برای کاروانها و مرکبها به کار میرفته است. در ابتدای دورهی قاجار قلعهی نظامی شد و در پایان دورهی قاجار آن را به مدرسه تبدیل کردند.
کاروانسرای شاه عباسی کرج اکنون شامل بخشهایی مانند موزه صنایع دستی، رستوران سنتی و سفرهخانه است.
باغ پرندگان چهارباغ
باغ پرندگان برای کسانی که به طبیعت و تماشای گونههای مختلف پرندگان علاقه دارند، مکان بسیار جذابی است. در این باغ که حدود ۱۰ هزار متر مربع در چند طبقه مساحت دارد، از گونههای در حال انقراض تا پرندگان آبزی، کنار آبزی، شکاری، طوطی و کبوترها به نمایش گذاشته شدهاند. باغ پرندگان البرز از نظر تعداد پرنده و محیط در خاورمیانه رتبهی اول را دارد.
نشانی باغ پرندگان، اتوبان کرج - قزوین، خروجی کردان، شهر چهارباغ، نبش گلستان پنجم است.
باغ فاتح(پارک تنیس)
باغ فاتح واقع در جهانشهر کرج از بهترین مکانهای تفریحی اهالی کرج است. درختان تنومند باشکوه و گلکاریهای چشمنواز در همهی فصلها چشمنواز هستند. اینجا از پردرختترین محلههای کرج بوده که اکنون بخش زیادی از درختان آن از بین رفته است. باغ فاتحِ کنونی بخشی از دارایی حاج محمد صادق فاتح یزدی است که به شهرداری کرج سپرده شده است.
باغ جهانشهر
که به پارک تنیس هم معروف است، مجموعهی بینالمللی تنیس را در خود جا داده که دارای ۷ زمین تمرین و یک زمین مسابقه است. جادهی تندرستی و زمین بازی کودک از امکانات باغ فاتح است. باغ فاتح یا پارک تنیس کرج که در بلوار جمهوری قرار گرفته، در روزهای تعطیل میزبان خانوادههایی است که از منظرهی دلانگیز درختان تنومند و فضای طبیعی باغ لذت میبرند
باغ گلها
باغ گلها همان طور که از اسمش پیدا است، پر است از انواع گل که میتوانید ببینید و بخرید. باغ گلهای کرج در مرکز شهر، در بوستان شهید چمران، میدان امام حسین واقع شده است. ۳۰۰ گونهی گیاهی کنار پرچینهای تو در تو، قفس پرندگان، آبشار، رستوران و کافیشاپ، مجموعهای را بهوجود آورده که هم برای بچهها و هم برای بزرگترها تماشایی است.
بام کرج
بام کرج واقع در عظیمیه، در واقع بالاترین جایی در کرج است که با ماشین میتوانید بروید. خیابان در جایی به پایان میرسد که دامنهی کوه عظیمیه آغاز میشود. با اینکه امکانات ویژهای ندارد، خیلیها برای لذت بردن از هوای خوب و منظرهی چشمنواز آن، راهی بام کرج میشوند. از میدان آزادگان میتوانید با تاکسی مستقیم به بام کرج بروید. آنجا دیگر همهی شهر زیر پای شما است. بام کرج بهترین گزینه برای افرادی است که به دنبال آرامش و سکوت هستند.
پارک ایرانزمین
حالا که تا عظیمیه آمدهاید، سری به پارک ایرانزمین مقابل میدان اسبی بزنید. گذشته از زمین بازی که بچهدارها را سرگرم میکند، طراحی زیبای پارک برای پیادهروی و لذت بردن از طبیعت عالی است. دریاچهی پارک برای سلفی گرفتن عالی است و کافیشاپ دنجش برای رفع خستگی با یک فنجان قهوه خوب است.
امامزاده طاهر
در مسیر بزرگراه تهران - کرج بهسمت مهرشهر، گنبد آبی امامزاده طاهر را از شیشهی ماشین میبینید. امامزاده طاهر که در شمال باغ سیب معروف مهرشهر قرار گرفته، در دورهی صفویه ساخته شده و در سالهای اخیر نوسازی شده است. گذشته از آرامگاه با صفا و آرام امامزاده طاهر، قبرستانِ محوطه، مزار افراد مشهوری را در خود جا داده است. احمد شاملو، شاعر، نویسنده و مترجم معروف معاصر، غزاله علیزاده، نویسندهی کتاب خانهی ادریسیها، جلال ذوالفنون، نوازندهی سهتار، حسن کامکار، بنیانگذار گروه موسیقی کامکارها و غلامحسین بنان از جمله نامهای معروفی هستند که پیکرشان در آرامستان امامزاده طاهر آرام گرفته است.
امامزاده محمد
درحصارک در شهرستان کرج، بخش مرکزی، شهر کرج، حصارک پایین، خیابان امامزاده محمد واقع شدهاست. ساخت بنای قبلی ساختمان بقعه به دوره صفویه برمی گردد؛ ولی به کلی ویران گشته و بنای جدیدی ساخته شده که شامل گنبد لاجوردی بقعه امامزاده با دو مناره که دور تا دور گنبد به عبارت «لااله الا الله» نوشته شدهاست. پس از عبور از ایوان که مدخل اصلی بقعه است، وارد رواق حرم و پس از آن مرقد امامزاده محمد میشویم که روی مرقد را ضریحی با آب طلا که ساخت هنرمندان اصفهانی است محافظت میکند.
این امامزاده را از نوادگان جعفر صادق میدانند
امامزاده حسن
نام امامزادهای در کرج است. مکان این امامزاده نزدیک به کاروانسرای شاهعباسی در بلواری به همین نام در شهر کرج واقع است. مدیر این مجموعه امامزاده حسن را از نوادگان موسی کاظم میداند.
امامزاده سپهسالار
تكيه سپهسالار » نام روستايي است از توابع بخش آسارا در شهرستان كرج استان تهران كه در مسير جاده پرپيچ وخم كرج ـ چالوس قرار دارد. براي رسيدن به اين روستا ابتدا بايد به كرج و پس از آن به سمت چالوس ادامه مسير داد تا پس از گذشتن از سد و درياچه اميركبير به بخش آسارا رسيد. در ابتداي اين بخش و در آن سوي جاده ساختمان بخشداري آسارا قرار دارد و جنب آن جاده اي باريك و تابلويي است كه شما را به سمت روستاي تكيه سپهسالار راهنمايي مي كند.
تنها كافي است 3 كيلومتر ديگر در اين جاده باريك رانندگي كنيد تا به روستاي سرسبز تكيه سپهسالار برسيد. در ميان روستا رودخانه اي جريان دارد كه منشا سرسبزي و فرحبخش بودن آب و هواي اين روستا است . اين رودخانه در نهايت به رودخانه كرج مي ريزد.
روستاي تكيه سپهسالار پذيراي امامزاده ابراهيم (ع ) ملقب به سپهسالار و فرزند برهان الدين از نوادگان امام زين العابدين است . اين روستا در واقع نام خود را از لقب امامزاده ابراهيم (ع ) عاريت گرفته است .
آستانه مبارك امامزاده ابراهيم (ع ) در درون غار كوهي كه مشرف به روستا است واقع شده است . اهالي روستا از اين كوه كه داراي شكل و شمايل عجيبي است با عنوان « كوه سرخ » ياد مي كنند.